تعريف خانواده
قبل از تعريف خانواده به
ريشه لغوي اين واژه مي‌پردازيم. كلمة family يا
خانواده، مشتق از يك كلمة لاتين يعني familia
است. از نظر ترمينولوژي اولين بار به اين كلمه در گياه شناسي و سپس جانورشناسي
بكار رفت و سرانجام به خانواده انساني اطلاق گرديد. كلمه معادل آن در زبان يوناني oikonomia است كه كلمة Economic
يعني اقتصاديات از آن مشتق شده است. اين مسئله نشان مي دهد به زعم پيشينيان،
خانواده قبل از هر چيز يك سازمان اقتصادي است. (جامعه شناسي ساموئل‌كينگ ج 2
ص146).
تعاريف متعددي از جانب
اندشمندان از خانواده مطرح شده است. اما در كل مي توان تعريف نسبتاً جامعي بدين
قرار از خانواده ارائه داد. خانواده گروهي خاص، اجتماعي و متضمن قرارداد و داراي
روابط خاص نسبي از طريق هم خوني يا سببي از طريق زناشوئي و فرزند پذيري و داراي
فرهنگ جزئي و بالنسبه خاص و داراي استمراري ويژه است كه از گروه‌هاي تصادفي و
اتفاقي جدا است. (جزوء دست نويس ساروخاني
15/8/64)
درواقع
با پيوندهاي خاص سببي يا نسبي افراد خانواده، نسبت هاي گوناگون مانند زن، شوهر،
مادر، پدر، پسر، برادر، خواهر به يكديگر پيدا مي كنند. و به دليل ارتباط دائم و
متقابلي كه ميان اين اعضاء برقرار مي گردد، فرهنگ مشتركي نيز ميان آنان پديدار مي
شود و ويژگي هاي مشتركي آنان را به يكديگر پيوند مي دهد، مانند آن چه اخلاف يك
نياي مشترك را به يكديگر پيوند مي دهد. همان طور كه گفته شد به جزء پيوندهاي مهم
خوني يا زناشوئي، پيوندهاي ديگري نيز ممكن است در خانواده و پس از تشكيل آن به وجود
آيد. اين پيوندها مي تواند از طريق فرزندپذيري حاصل شود. مثلاً هنگامي كه فرزند
ديگري به خانه آورده مي شود، اين فرزند صاحب حقوقي خاص مي گردد و جزئي از اعضاء
خانواده محسوب مي شود. مثلاً مشمول حق ارثي كه ديگر اعضاء خانواده از يكديگر
دارند مي شود. در تعاريفي كه مردم شناسان از خانواده ارائه كرده اند، علاوه بر
تعريف خانواده بر مبناي فضاي مشترك زندگي و روابط جنسي و كانوني براي پرورش
فرزندان و تربيت فرهنگي و گاه آموزش شغلي كودكان به نكته ديگري نيز اشاره كرده‌اند
و آن اقتصاد مشترك و وابستگي افراد به درآمد خانواده است. اين خصوصيت نبايد تعريف
خانواده و خانوار را در تصور ما يكسان گرداند.
